صبح ساحل، اقتصادی _  براساس گزارش اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) کوسه‌های خلیج فارس در معرض نابودی قرار دارند. کوسه ها یکی از حیاتی ترین حلقه های زنجیره غذایی دریاها را تشکیل می دهند.

 

 این شکارچیان آبهای آزاد از 450 میلیون سال پیش در دریاها زندگی می کردند که متعلق به ماهیان غضروفی بوده و به علت موقعیت باله ها،  سه ردیف دندان در هر آرواره و بدنی دوکی شکل از ذخایر پر ارزش آبزیان به شمار می روند که از گذشته نه چندان دور مورد هجوم بشر قرار داشته اند. مرتضوی رئیس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان می گوید:صید بی رویه ، آلودگی های محیطی ،استفاده از روش های نامناسب صید و از بین رفتن زیستگاههای کوسه ماهیان  از عوامل  نابودی کوسه ماهیان در خلیج فارس است.بیش از 30 گونه کوسه ماهی متعلق به 10 خانواده در آبهای خلیج فارس و دریای عمان زندگی می کنند.

 

کوسه درنده ، کوسه گربه ماهیان ، نهنگ کوسه ها یا کوسه کر ، سرچکشی ، کوسه ماهیان شکاری و کوسه ماهیان گور خری  از جمله این کوسه ماهیان هستند.

 

بررسی‌ها نشان می‌دهد، صیدهای بی رویه یکی از مهمترین عوامل مرگ و میر کوسه ماهی است؛ چرا که کوسه‌ها روند تولید مثل کندی دارند و این امر آنها را در مقابل صید بی‌رویه آسیب‌پذیر کرده است.

 

رئیس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان می گوید :کوسه ماهیان زنده زا هستند و در زمان زاد و ولد به سوی آبهای با عمق کمتربا دمای مناسب مهاجرت می کند و به همین علت خطرات مختلفی آنهارا تهدید می کند.

 

مرتضوی می افزاید:کوسه نهنگ که بزرگترین گونه ماهی جهان است بیشتراز گونه های دیگردر خطر انقراض قرار دارد.

 

 کوسه نهنگ در آبهای اقیانوس های مناطق حاره ای جهان زندگی می کند. از پلاکتون ها وماهی های کوچک تغذیه می کند و هیچ خطری برای انسان ندارد .

 

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان هرمزگان  می گوید:  با توجه به اینکه برای رشد و  زاد آوری هر کوسه ماهی بیش از بیست سال زمان نیاز است صید بی رویه این آبزیان می تواندآنان را در معرض انقراض قرار دهد.

 

وفادارمی افزاید:تا کنون هیچ گونه فعالیت عملی برای حفظ نسل کوسه ماهیان در کشور صورت نگرفته است .

 

امروزه صیادان با استفاده از روشهای صید غیر مرسوم به جنگ شکارچیان دریا رفته اند.

 

یک کارشناس شیلات می گوید :دراستان های جنوبی کشور صید کوسه ماهیان به عنوان یک صید ضمنی محسوب می شود ومیزان این صید بسیار بالاست .

 

کوسه ماهیان که از سطح تا عمق آب زیست می‌ کنند به عنوان صید ضمنی در تورهای صیادی گرفتار می‌شوند.

 

صید  ضمنی یکی ازعوامل انقراض نسل کوسه ماهی هاست .

 

اکنون 10 درصد کوسه های  خلیج فارس  به صورت ضمنی صید می شوند. در این روش کوسه ماهیان همراه با بقیه آبزیان در تورهای صیادان گرفتار می شوند.

 

محبی معاون صید اداره کل شیلات هرمزگان می گوید: صید کوسه ماهیان در آبهای هرمزگان در سال 88 از5 هزار و 381 تن به 4 هزار 720 تن در سال 89 رسیده است.

 

به گفته وفادار مدیر کل حفاظت محیط زیست استان هرمزگان  گسترش بی رویه صید کوسه ماهیان برای استفاده های تجاری ودارویی است.

 

معاون پژوهشی پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان هم می گوید: هدف صیادان ازصید کوسه ماهی استفاده برای مصارف خوراکی وصادرات  به خارج از کشور است.

 

صادرات باله های کوسه ماهی یکی از انگیزه های صید بی رویه کوسه ماهیان است . براساس آمار های موجود  سالانه بیش از 70 میلیون کوسه  با هدف تجارت  باله در زمینه غذایی وپزشکی  صید می شود .

 

یک کارشناس شیلات می گوید:در گذشته در خلیج فارس کوسه به صورت اتفاقی و تفریحی صید می شد اما طی سالیان اخیر برخی صیادان صید کوسه ها را به عنوان صید هدف مورد نظر قرار داده اند.

 

حسینی می افزاید :صیادان ما گرایشی به زیاد صید کردن آبزیان در هر شرایط و با هر وسیله ای دارند و با این کار خود تا حد انقراض یا نزدیک به انقراض گونه های آبزی دست می زنند.

 

در استانهای ساحلی در گذشته ازجگر کوسه برای روغن کاری بدنه لنج ها به عنوان یک داروی محلی، سنتی برای درمان انواع دردهای مفصلی، استخوانی و عضلانی و جلوگیری از ریزش مو استفاده می شد.

 

به گفته برخی کارشناسان بیشتر کوسه های صیدشده بارور بوده که با صید بی رویه از گردونه اکوسیستم های آبی خارج می شوند .فصل ممنوعیت صید کوسه ماهیان 6 ماه نخست سال است.مرتضوی رئیس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان می گوید:به اداره شیلات هرمزگان در زمینه جلوگیری از صید کوسه ماهیان در فصل ممنوعیت توصیه شده است.محبی معاون صید اداره کل شیلات هرمزگان می گوید: به صیادان هشدار داده شده در فصل ممنوعیت، در صورت صید کوسه ماهی آنان، را رها کنند.

 

یک کارشناس محیط زیست می گوید: این ایده در ذهن انسان همیشه وجود دارد که اگر حیوانی خطرناک و برای انسان دردسر آفرین باشد باید از بین برود . کوسه هم جزیی از همین حیوانات است. نصیرآبادی می افزاید:.کوسه ها در ظاهر برای انسان تولید خطر می کنند ولی به همان اندازه نیز برای انسانها و محیط زیست مفید هستند . پوست ؛ گوشت ؛ اندامهای داخلی ؛ باله ها و ... می تواند برای صنعت و تجارت استفاده شود.

 

شنیده ها حاکی از آن است باله های کوسه 25 الی 30 هزار تومان خرید و فروش می شود.

 

دهقانی معاون پژوهشی پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان می گوید:از گوشت کوسه برای تهیه کنسرو،از پوست آن برای تهیه چرم ؛از دندان های آن برای مصارف تزئینی،غضروف و روغن کبد این ماهی مصارف پزشکی و صنعتی استفاده می شود.

 

ازکبد این آبزی علاوه بر استخراج ویتامین  A  برای تهیه روغن استفاده می شود.

 

یک کارشناس محیط زیست می گوید :با راه اندازی کارخانه های عمل آوری پیشرفته در حوزه خلیج فارس (کشور های عربی ) و قیمت بالای کوسه، صیادان ایرانی و در کنار آن صیادان دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس علاقه و گرایش عجیبی به صید کوسه پیدا کرده اند.

 

 نصیرآبادی جلوگیری از روش های صید غیر مرسوم و غیر استاندارد، جلوگیری از صید در زمان ممنوعیت ، کنترل ادوات صید کوسه، ممانعت از صید قایق های صیادی در نوار ساحلی و استفاده از صید لانگ لاین را راهکار حفظ گونه های کوسه های خلیج فارس ودریای عمان می داند.

 

دهقانی معاون پژوهشی پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس  و دریای عمان مناسب ترین روش صید کوسه ها را روش لانگ لاین می داند.

 

 در این روش هدفمند که به صورت رشته های طنابی است ، طناب ها به صورت مجزا در آب رها می شوند و بر سر هرکدام قلابی وصل  شده است که طمعه بر سر آن قرار گرفته ،  در این روش کوسه ها به شکل موردی و دانه ای  صید می شوند . این روش علاوه بر انتخابی بودن روش صید، هیچ گونه ضرری نیز متوجه بستر دریا نمی کند.

 

عامل دیگر تهدید کننده کوسه ماهیان ورود مواد شیمیایی به آبها است که به علت ویژگی سمی و شیمیایی خطر جدی برای حیات این گونه از آبزیان به حساب می آید .

 

مواد شمیایی در بدن این آبزی رسوب  می کند وسبب افزایش آمار مرگ و میر این شکارچی دریا می شود .

 

این در حالیست که ورود مواد شیمیایی و فاضلابهای تصفیه نشده به آبهای خلیج فارس دو سال پیش علت اصلی مرگ بیش از 35 تن ماهی و  بروز پدیده کشند قرمز شد.

 

بر اساس اعلام اداره کل حفاظت محیط زیست هرمزگان سالانه 3 میلیون مترمکعب فاضلاب وارد آبهای محدوده هرمزگان در خلیج فارس می شود که تهدیدی برای حیات آبزیان است.

 

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان هرمزگان  می گوید: گسترش آلودگی در سواحل و آبهای نزدیک و دور از ساحل با تاثیر بر کاهش تنوع زیستی دریاها بر جمعیت کوسه ماهیان اثر می گذارد .وفادار می افزاید:آلودگی ها برموجودات ریزی که منبع غذایی کوسه ماهیان را تشکیل می دهندتاثیر گذاشته و با کاهش منابع غذایی کوسه ها جمعیت این آبزیان هم کاهش می یابد.از سوی دیگرکاهش جمعیت کوسه ماهیان اثرات جبران نشدنی بر اکوسیستم دریاها می گذارد .

 

مرتضوی رئیس پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان می گوید:کوسه ماهیان جمعیت اکوسیستم دریا را کنترل و تعادل اکوسیستمی ایجاد می کند.

 

وفادار مدیر کل حفاظت محیط زیست استان هرمزگان  هم می گوید:رفتار شکارچی گرایانه کوسه ها منجر به کنترل جمعیت گونه های طعمه که در رده های پایین تر زنجیره غذایی هستند می شود و با کاهش جمعیت کوسه و افزایش گونه های کوچک تر تعادل اکولوژیک اکوسیستم دریایی به هم خواهد خورد.

 

با توجه به ارزش اقتصادی و زیست محیطی  کوسه ماهیان خلیج فارس و شروع فصل صید میگو از چند ماه آینده در آبهای هرمزگان، آموزش صیادان برای تغییر نوع صید ضمنی می تواند از انقراض کوسه ماهیان جلوگیری کرده و این سرمایه ملی را برای نسل های آینده ماندگار نگه دارد.